Transplantacja narządów

W Austrii transplantacja narządów jest jasno uregulowana prawnie: Ustawa o transplantacji narządów (OTPG) stanowi podstawę prawną. Dodatkowo Ustawa o bezpieczeństwie tkanek (GSG) reguluje w podobny sposób pobieranie i wykorzystywanie tkanek i komórek.

Zabezpieczenie

Biorcy, a w przypadku dawstwa od żywego dawcy również dawcy, powinni przed transplantacją uregulować istotne kwestie:

• Testament w celu uregulowania spadku
• Pełnomocnictwo na przyszłość w celu uregulowania reprezentacji
• Oświadczenie woli pacjenta w celu uregulowania pożądanych metod leczenia
• Dyspozycja pogrzebowa w celu uregulowania rodzaju pochówku

Dzięki temu w najgorszym przypadku rodzina zostaje zwolniona z podejmowania trudnych decyzji.

Wybierz preferowany termin:Bezpłatna pierwsza konsultacja

Dobrowolność i nieodpłatność

Dawstwo narządów może odbywać się wyłącznie dobrowolnie i nieodpłatnie. Komercyjne wykorzystywanie narządów jest zabronione. Narządy nie mogą być zatem przedmiotem transakcji nastawionych na zysk.

W związku z tym zabronione jest przyznawanie lub obiecywanie dawcom lub osobom trzecim korzyści finansowych lub podobnych za dawstwo narządu.

Wszelkie transakcje prawne naruszające te wymogi są prawnie nieważne.

Dozwolony jest jedynie zwrot wydatków bezpośrednio związanych z dawstwem narządów. Należą do nich na przykład koszty podróży, utracone zarobki lub koszty opieki medycznej po zabiegu. Zwroty te nie są uznawane za zapłatę i są zatem zgodne z zasadą nieodpłatnego dawstwa.

Zasada ta ma zapewnić, że decyzja o dawstwie narządów podejmowana jest wyłącznie z pobudek altruistycznych, bez presji finansowej czy zachęt ekonomicznych.

Wybierz preferowany termin:Bezpłatna pierwsza konsultacja

Transplantacja narządów od żywych dawców

Dawstwo od żywych dawców traktowane jest jako ostatnia możliwość, gdy odpowiedni narząd od zmarłego dawcy nie jest dostępny na czas. Do dawstwa od żywych dawców kwalifikują się szczególnie narządy takie jak nerki, części wątroby lub w rzadkich przypadkach płaty płuc, czyli narządy, które występują parzyście lub można je dzielić.

Często dawcami są bliscy krewni lub osoby emocjonalnie związane z biorcą, czyli rodzice, rodzeństwo lub małżonkowie.

Ponieważ dawstwo od żywego dawcy stanowi poważną interwencję medyczną u zdrowej osoby, obowiązują przy nim szczególnie surowe wymogi prawne i obowiązki informacyjne.

Pełnoletność

Żywi dawcy muszą być pełnoletni i zdolni do wyrażenia zgody. Dawstwo narządów przez osoby niepełnoletnie jest wyraźnie zabronione.

Minimalizacja ryzyka

Przed pobraniem konieczne jest kompleksowe badanie medyczne, aby ustalić, czy dawca jest odpowiedni fizycznie i psychicznie. Jeśli istnieje znaczące ryzyko dla zdrowia dawcy, dawstwo jest niedopuszczalne. Zabieg może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy ryzyko dla dawcy jest uznawane za medycznie akceptowalne i proporcjonalne do oczekiwanych korzyści dla biorcy.

Informowanie

Informowanie potencjalnego dawcy musi być dokładne, zrozumiałe i przeprowadzone zarówno ustnie, jak i pisemnie. Do obowiązkowo przekazywanych informacji należą:

• Cel i przebieg planowanego pobrania narządu
• Możliwe ryzyko i konsekwencje zabiegu
• Niezbędne badania przed i po pobraniu
• Przeprowadzane testy analityczne oraz możliwe konsekwencje nietypowych wyników
• Cele terapeutyczne i potencjalne korzyści dla biorcy
• Oczekiwane szanse powodzenia
• Środki ochrony dawcy i znaczenie regularnych kontroli medycznych

Zrzeczenie się tego informowania jest prawnie niedopuszczalne.

Odwołalna zgoda

Dopiero po otrzymaniu pełnej informacji potencjalny dawca może udzielić świadomej, pisemnej zgody. Zgoda ta musi być podpisana i udokumentowana. Jeśli osoba nie potrafi pisać, wymagane jest oświadczenie przed trzema świadkami.

Do momentu zabiegu zgoda może być w każdej chwili odwołana, bez podania przyczyn, zarówno pisemnie, jak i ustnie. Odwołanie zgody czyni każde planowane pobranie narządu natychmiast niedopuszczalnym.

Opieka po zabiegu

Po pobraniu dawca ma prawo do kompleksowej opieki medycznej i opieki po zabiegu. Szpitale pobierające narządy są zobowiązane do oferowania ustrukturyzowanego programu opieki po zabiegu, który zazwyczaj obejmuje kontrolę po trzech miesiącach i regularne badania kontrolne zgodnie z indywidualnym planem opieki.

Koszty przygotowania, operacji i opieki po zabiegu pokrywa zazwyczaj ubezpieczenie zdrowotne biorcy lub system opieki zdrowotnej, dzięki czemu dawca nie ponosi żadnych strat finansowych.

Wybierz preferowany termin:Bezpłatna pierwsza konsultacja

Transplantacja narządów od zmarłych

Zasada sprzeciwu

W Austrii od dawna obowiązuje tak zwana zasada sprzeciwu („system opt-out”). Zgodnie z tą zasadą, każda zmarła osoba jest zasadniczo potencjalnym dawcą narządów, o ile za życia nie wyraziła wyraźnego sprzeciwu.

Ta koncepcja domniemanej zgody opiera się na zaleceniu Rady Europy z 1978 roku. Celem tej regulacji jest zwiększenie liczby dawców narządów poprzez uznanie wszystkich ludzi za potencjalnych dawców, dopóki nie zostanie udokumentowany wyraźny sprzeciw.

Zasada sprzeciwu jest w Austrii powszechnie akceptowana, ponieważ z jednej strony podkreśla zasadę solidarności pośmiertnej, a z drugiej strony zawsze pozostawia przestrzeń na świadomą i osobistą decyzję przeciwko dawstwu narządów.

Sprzeciw wobec transplantacji narządów

Pobranie narządów jest więc niedopuszczalne, jeśli lekarze otrzymali sprzeciw, w którym zmarły lub jego przedstawiciel prawny przed śmiercią wyraźnie odmówił dawstwa narządów.

Odmowa transplantacji narządów może nastąpić poprzez wpis do rejestru sprzeciwów. W tym celu należy wypełnić formularz Dawstwo narządów – Sprzeciw/Zmiana/Usunięcie i przesłać go do rejestru sprzeciwów.

Szpitale i lekarze są zobowiązani do sprawdzenia rejestru sprzeciwów przed pobraniem narządów. Jeśli znajduje się tam wpis, pobranie nie może zostać przeprowadzone.

Oprócz oficjalnego wpisu do rejestru sprzeciwów w Austrii uznawane są również inne formy sprzeciwu. Na przykład wystarczy pisemna adnotacja noszona przy dokumentach osobistych lub odpowiednie oświadczenie woli pacjenta. Zapewnia to jednoznaczne uwzględnienie indywidualnej woli.

Alternatywnie, również krewni mają możliwość zgłoszenia sprzeciwu po śmierci danej osoby, jeśli mogą wiarygodnie wykazać, że jest to zgodne z wolą zmarłego.

Uprawnienie do transplantacji narządów

Konsekwencja prawna tej zasady sprzeciwu jest jednoznaczna: Jeśli nie ma sprzeciwu, dozwolone jest pobranie pojedynczych narządów od zmarłych, aby poprzez ich transplantację uratować życie lub przywrócić zdrowie innej osobie.

Pobranie narządów może być przeprowadzone tylko w szpitalach non-profit, które spełniają również inne istotne wymogi dotyczące użyteczności publicznej.

Przed pobraniem narządów lekarz uprawniony do samodzielnego wykonywania zawodu musi stwierdzić wystąpienie śmierci klinicznej (śmierci mózgu). Śmierć mózgu definiuje się jako stan nieodwracalnego ustania całkowitej funkcji mózgu, móżdżku i pnia mózgu. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy naukowej śmierć mózgu jest tożsama ze śmiercią jednostki.

Ten lekarz musi być niezależny. Nie może więc przeprowadzać ani pobrania, ani transplantacji. Również w żaden inny sposób lekarz ten nie może być zaangażowany w zabiegi niezbędne do transplantacji ani być nimi dotknięty. Przy stwierdzaniu śmierci mózgu lekarz musi przestrzegać obszernych przepisów.

Ocena i wybór narządów muszą odbywać się zgodnie ze stanem wiedzy medycznej. Pobranie narządów nie może prowadzić do naruszającego pietyzm zniekształcenia zwłok.

Pierwszeństwo transplantacji narządów

Pobranie narządów i części narządów od zmarłych w celu transplantacji ma pierwszeństwo przed pobraniem komórek i tkanek do zastosowania u ludzi. Dostępność narządów i części narządów od zmarłych w celu transplantacji nie może być ograniczona przez pobranie komórek i tkanek do zastosowania u ludzi.

Przekazanie ciała

Kto chce pójść jeszcze dalej, może przekazać całe swoje ciało w formie donacji zwłok na cele naukowe i kształcenia nowych lekarzy uniwersytetowi medycznemu.

Wybierz preferowany termin:Bezpłatna pierwsza konsultacja

Odpowiedzialność

Ustalenie odpowiedzialności za błędy w ramach transplantacji narządów zależy od tego, jaki błąd wystąpił i kto jest za niego odpowiedzialny.

Odpowiedzialnych może być kilka stron:

• Szpital: Jeśli błąd wynika z niedociągnięć organizacyjnych, np. niedostatecznej higieny, niewystarczającego informowania.
• Lekarze: Gdy występuje błąd w leczeniu, np. nieprawidłowe przeprowadzenie operacji, błędne podanie leków lub niewystarczająca opieka po zabiegu.
• Jednostka koordynująca (np. Eurotransplant): W rzadkich przypadkach, gdy wystąpił błąd przy pośrednictwie w przekazaniu narządów.

W przypadku błędnej transplantacji narządów roszczenia odszkodowawcze mogą powstać z różnych powodów, w tym:

• Ból: Odszkodowanie za cierpienie fizyczne lub psychiczne spowodowane błędem.
• Koszty leczenia: Zwrot kosztów leczenia medycznego, które stały się konieczne w wyniku błędu.
• Utrata zarobków: Rekompensata za utracony dochód, jeśli pacjent jest niezdolny do pracy z powodu błędu.
• Zryczałtowane koszty: Kwoty ryczałtowe na pokrycie innych wydatków powstałych w wyniku błędu.

Roszczenia te służą możliwie kompleksowemu wyrównaniu powstałej szkody.

Wybierz preferowany termin:Bezpłatna pierwsza konsultacja

Przepisy karne

Naruszenia przepisów ustawy o transplantacji narządów są ścigane na drodze administracyjno-karnej i karnej. Dotyczy to nie tylko nielegalnego pobierania narządów i handlu narządami, ale także pozornie drobnych spraw, takich jak naruszenia przepisów organizacyjnych.

Kary sięgają od grzywien do kar pozbawienia wolności.

Wybierz preferowany termin:Bezpłatna pierwsza konsultacja