Warunkowe zwolnienie

Warunkowe zawieszenie kary

§§ 46 i 47 kodeksu karnego regulują możliwość przedterminowego zakończenia kary pozbawienia wolności lub środka związanego z pozbawieniem wolności pod określonymi warunkami. Celem jest umożliwienie skazanym, w przypadku których istnieje pozytywna prognoza na przyszłość, stopniowego powrotu do życia wolnego od przestępstw. Sąd decyduje, czy sama groźba dalszego odbywania kary wystarcza do powstrzymania od ponownej działalności przestępczej. Zwolnienie następuje pod warunkiem okresu próby i może być połączone z nakazami lub pomocą kuratorską.

Warunkowe zwolnienie umożliwia przedterminowe zwolnienie z więzienia, gdy istnieje pozytywna prognoza. § 46 StGB dotyczy wykonywania kary, § 47 StGB wykonywania środków zapobiegawczych.

Zasada ogólna

Austriackie prawo karne nie zna sztywno wykonywanych kar, lecz oferuje zróżnicowane możliwości dostosowania wykonywania kary do indywidualnego rozwoju skazanego. §§ 46 i 47 StGB stanowią centrum resocjalizacji i kontrolowanej reintegracji ze społeczeństwem. Umożliwiają przedterminowe zakończenie kar pozbawienia wolności lub środków zapobiegawczych, gdy spełnione są ustawowe przesłanki i istnieje pozytywna prognoza na przyszłość.

Sądowa decyzja o warunkowym zwolnieniu nie jest aktem łaski, lecz wynikiem ścisłej kontroli prawnej. Wymaga starannego rozważenia między interesem bezpieczeństwa ogółu a interesem resocjalizacji jednostki. Przy tym kompleksowo oceniane są zachowanie, sukcesy terapeutyczne, stabilność społeczna i ryzyko recydywy.

Poniższe rozdziały wyjaśniają przesłanki, przebieg i skutki prawne warunkowego zwolnienia oraz związane z tym mechanizmy kontroli. Ma to pokazać, że § 46 i § 47 StGB nie uchylają kary, lecz celowo sterują jej wykonywaniem.

§ 46 StGB Warunkowe zwolnienie z kary pozbawienia wolności

Idea przewodnia i cel

§ 46 StGB ma dać perspektywę tym skazanym, którzy już odsiedzieli znaczną część swojej kary i pozwalają rozpoznać, że w przyszłości będą żyć zgodnie z prawem. Instytucja łączy karę z reintegracją i pokazuje, że wykonywanie kary ma służyć nie tylko odwetowi, lecz także poprawie.

Przesłanki warunkowego zwolnienia

Warunkowe zwolnienie może nastąpić, gdy odbyto połowę orzeczonej lub ustalonej w drodze łaski kary pozbawienia wolności, jednak co najmniej trzy miesiące. Sąd musi móc przyjąć, że skazany również bez dalszego więzienia nie popełni nowych przestępstw. W ocenie uwzględnia się zachowanie podczas odbywania kary, udział w programach leczniczych, działalność szkolną lub zawodową oraz sytuację rodzinną i społeczną.

Ciężar czynu i wyjątki

Przy szczególnie ciężkich przestępstwach nie wolno dokonać zwolnienia pomimo spełnienia przesłanek, dopóki dalsze wykonywanie kary jest konieczne z powodów prewencji generalnej. Ta bariera obowiązuje szczególnie przy ciężkich przestępstwach z użyciem przemocy lub seksualnych, gdy dalsze wykonywanie kary wydaje się konieczne dla zachowania zaufania ogółu do porządku prawnego.

Przepisy szczególne przy karze dożywotniego pozbawienia wolności

Kto został skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności, może być warunkowo zwolniony najwcześniej po piętnastu latach. Przesłanką jest szczególnie korzystna prognoza recydywy. Sąd bada przy tym zarówno rozwój podczas odbywania kary, jak i stabilność psychiczną oraz włączenie społeczne.

Wielokrotne skazania i kary dodatkowe

Gdy skazany odbywa kilka kar pozbawienia wolności lub resztek kar, podstawą jest ich łączny czas trwania. Również w tych przypadkach sąd decyduje po jednolitym rozpatrzeniu. Najpóźniej po piętnastu latach należy podjąć decyzję o warunkowym zwolnieniu. Przy karach dodatkowych już odbyta kara zostaje odpowiednio zaliczona.

Rola leczenia i pomocy kuratorskiej

Sąd uwzględnia, czy skazany podczas odbywania kary dobrowolnie uczestniczył w leczeniu lub na wolności jest gotów je kontynuować. Środki zgodnie z §§ 50 do 52 StGB, szczególnie nakazy i pomoc kuratorska, mogą być zarządzone w celu zminimalizowania ryzyka recydywy i wspierania stabilizacji społecznej.

§ 47 StGB Zwolnienie ze środka zapobiegawczego związanego z pozbawieniem wolności

Szczególne cechy środków zapobiegawczych

§ 47 StGB dotyczy nie odbywania kary, lecz zwolnienia ze środków służących zabezpieczeniu i leczeniu. Zaliczają się do nich ośrodki sądowo-terapeutyczne, zakłady dla przestępców wymagających odwykania i placówki dla niebezpiecznych recydywistów. Również tutaj na pierwszym planie stoi prognoza: zwolnienie jest możliwe, gdy nie istnieje już niebezpieczeństwo, przeciwko któremu skierowany był środek.

Zwolnienie z ośrodków sądowo-terapeutycznych

Osoby umieszczone w ośrodku sądowo-terapeutycznym mogą być zwolnione tylko warunkowo. Zawsze należy ustalić okres próby. Celem jest kontrolowane kształtowanie przejścia na wolność i unikanie recydywy.

Zwolnienie z placówek dla przestępców wymagających odwykania

Przy osobach uzależnionych może nastąpić bezwarunkowe zwolnienie, gdy leczenie nie rokuje dalszych sukcesów lub upłynął ustawowy czas zatrzymania. W przeciwnym razie zwolnienie następuje pod warunkiem okresu próby, aby zapewnić stabilną abstynencję i reintegrację społeczną.

Zwolnienie z zakładu dla niebezpiecznych recydywistów

Również dla niebezpiecznych recydywistów możliwe jest warunkowe zwolnienie, gdy ich umieszczenie w zakładzie nie jest już konieczne. Przesłanką jest, że zagrożenie dla ogółu już nie istnieje i odpowiednie środki opieki mogą zagwarantować ochronę społeczeństwa.

Wspólne przesłanki

Dla wszystkich rodzajów zwolnienia obowiązuje: sąd bada osobowość, rozwój zdrowotny, zachowanie podczas odbywania kary i perspektywy społeczne. Decydujące jest, czy ryzyko ponownej przestępczości jest wystarczająco kontrolowalne przez nakazy, leczenie lub opiekę. Tylko gdy te przesłanki są spełnione, zarządza się warunkowe zwolnienie.

Kontrola sądowa, okres próby i kuratela

Każde warunkowe zwolnienie podlega okresowi próby. Jego czas trwania ustala sąd. W tym czasie nie wolno popełnić nowego przestępstwa ani naruszyć nakazu. Gdy okres próby zostanie pomyślnie ukończony, kara uważana jest za ostatecznie załatwioną. Przy naruszeniach zwolnienie może być odwołane, przez co należy odbyć resztę kary lub środka.

Kuratela oznacza, że zwolniony zachowuje się zgodnie z prawem i wypełnia ewentualne nakazy. Zaliczają się do tego np. regularne obowiązki meldunkowe, nakazy terapeutyczne lub dowody zatrudnienia. W wielu przypadkach zarządza się pomoc kuratorską, aby wspierać powrót do stabilnego życia i unikać recydywy.

Odwołanie i skutki prawne przy naruszeniach

Naruszenia nakazów, zarządzeń lub nowe przestępstwa podczas okresu próby mają konsekwencje. Sąd bada zgodnie z §§ 53 do 56 StGB, czy warunkowe zawieszenie lub warunkowe zwolnienie ma być odwołane, czy wystarczą łagodniejsze reakcje, jak np. przedłużenie okresu próby lub dodatkowe zarządzenia.

• § 53 StGB reguluje, pod jakimi przesłankami zostaje wydane odwołanie. Konieczne jest jasne stwierdzenie, że kuratela nie powiodła się lub nowe przestępstwa zaprzeczają wcześniejszej prognozie.
• § 54 StGB opisuje skutki prawne odwołania i pozwala na alternatywne środki, gdy odwołanie byłoby nieproporcjonalne.
• § 55 StGB umożliwia dostosowanie okresu próby, np. jego przedłużenie, gdy jest to konieczne dla zabezpieczenia kurateli.
• § 56 StGB reguluje ostateczne załatwienie po upływie okresu próby i zaliczenie już wykonanych świadczeń lub czasów więzienia w przypadku odwołania.

W praktyce odwołania są wydawane tylko wtedy, gdy istnieje jasne naruszenie obowiązku lub ponowne przestępstwo. Sąd bada przy tym zawsze, czy wystarczą łagodniejsze środki, zanim zarządzi wykonanie reszty kary.

Znaczenie praktyczne

§§ 46 do 47 StGB oraz przepisy o odwołaniu w §§ 53 do 56 StGB tworzą zamknięty system, który łączy karę, kuratelę i resocjalizację. Umożliwiają zróżnicowaną praktykę wykonywania kar, która ma na celu zarówno bezpieczeństwo, jak i reintegrację. Dla zainteresowanych oznacza to: kto podczas odbywania kary wykazuje pozytywny rozwój, może być przedterminowo zwolniony – jednak każde zawieszenie stoi pod warunkiem, że sprawdzi się w codzienności.

Korzyści z pomocy prawnej

Postępowanie karne jest znacznym obciążeniem dla osób, których dotyczy. Już na początku grożą poważne konsekwencje – od środków przymusu, takich jak przeszukanie domu lub aresztowanie, przez wpisy do rejestru karnego, aż po kary pozbawienia wolności lub grzywny. Błędy popełnione w pierwszej fazie, takie jak nieprzemyślane zeznania lub brak zabezpieczenia dowodów, często nie mogą być później naprawione. Również ryzyko ekonomiczne, takie jak roszczenia odszkodowawcze lub koszty postępowania, może mieć ogromne znaczenie.

Specjalistyczna obrona karna zapewnia, że Twoje prawa są chronione od samego początku. Daje pewność w kontaktach z policją i prokuraturą, chroni przed samooskarżeniem i tworzy podstawę dla jasnej strategii obrony.

Nasza kancelaria:

• sprawdza, czy i w jakim zakresie zarzut jest prawnie uzasadniony,
• towarzyszy Ci przez postępowanie przygotowawcze i rozprawę główną,
• zapewnia prawnie bezpieczne wnioski, oświadczenia i kroki proceduralne,
• wspiera w odparciu lub regulacji roszczeń cywilnoprawnych,
• chroni Państwa prawa i interesy wobec sądu, prokuratury i poszkodowanych.

Peter Harlander
Harlander & Partner Rechtsanwälte „Machen Sie keine inhaltlichen Aussagen ohne vorherige Rücksprache mit Ihrer Verteidigung. Sie haben jederzeit das Recht zu schweigen und eine Anwältin oder einen Anwalt beizuziehen. Dieses Recht gilt bereits bei der ersten polizeilichen Kontaktaufnahme. Erst nach Akteneinsicht lässt sich klären, ob und welche Einlassung sinnvoll ist.“

Często zadawane pytania – FAQ