Uszkodzenie ciała z ciężkimi trwałymi następstwami

Uszkodzenie ciała z ciężkimi trwałymi następstwami

Uszkodzenie ciała z ciężkimi trwałymi następstwami opisuje przypadki, w których osoba zostaje zraniona w wyniku umyślnego działania w taki sposób, że pozostają trwałe lub długotrwałe upośledzenia. Należy do tego między innymi utrata lub poważne uszkodzenie mowy, wzroku lub słuchu, płodności lub innych istotnych funkcji organizmu. Obejmuje to również znaczące okaleczenia lub rzucające się w oczy zniekształcenia, takie jak widoczne blizny lub trwałe deformacje, a także uszkodzenia narządów płciowych, jeśli trwale wpływają na odczucia seksualne. Również ciężkie przewlekłe cierpienie, osłabienie lub trwała niezdolność do pracy zaliczają się do tych trwałych następstw.
Decydujące przy tym jest nie to, jak brutalnie czyn został wykonany, lecz jakie medycznie wykazalne i trwałe następstwa faktycznie pozostawia. Tylko lekarsko potwierdzone, trwałe uszkodzenie spełnia przesłanki § 85 StGB.

Uszkodzenie ciała z ciężkimi trwałymi następstwami zachodzi, gdy czyn prowadzi do długotrwałej lub trwałej utraty funkcji ciała, rzucającego się w oczy zniekształcenia lub ciężkiego przewlekłego cierpienia, jak na przykład przy utracie zmysłów, niezdolności do pracy lub wyraźnym oszpeceniu.

Obiektywny stan faktyczny

Część obiektywna opisuje zewnętrzną stronę zdarzenia. Odpowiada na pytanie, kto co czym zrobił, jaki nastąpił rezultat i czy między działaniem a ciężkimi trwałymi następstwami istnieje przyczynowy związek.

Etapy kontroli

Działanie sprawcze polega na fizycznym oddziaływaniu, jak na przykład poprzez uderzenie, popchanie, kopnięcie lub duszenie lub na naruszającym obowiązki zaniechaniu, gdy istniał prawny obowiązek interwencji.
Skutek przestępczy leży w poważnym i długotrwałym uszczerbku na zdrowiu. Należy do tego utrata narządów zmysłów, znaczące okaleczenia, rzucające się w oczy zniekształcenia lub trwałe cierpienia, które istotnie wpływają na codzienne życie.
Przyczynowość oznacza, że działanie było przyczyną nastąpiłego trwałego następstwa. Przy zaniechaniach sprawdza się, czy skutek mógł zostać zapobieżony z wysokim prawdopodobieństwem.
Obiektywne przypisanie zachodzi, gdy w nastąpiłym skutku zrealizowało się właśnie to ryzyko, które zostało stworzone przez zachowanie sprawcy. Całkowicie nietypowy przebieg lub samodzielne błędne zachowanie ofiary przerywa to przypisanie.

Rozgraniczenie od innych przestępstw

Dla lepszego zakwalifikowania przestępstw uszkodzenia ciała w prawie karnym można ustalić następującą gradację:

• § 84 StGB – Ciężkie uszkodzenie ciała:
  Obejmuje uszkodzenia, które są poważne, ale zasadniczo uleczalne. Zdrowie jest znacznie naruszone, jednak trwałe uszkodzenie niekoniecznie zachodzi.
• § 85 StGB – Uszkodzenie ciała z ciężkimi trwałymi następstwami:
  Dotyczy przypadków, w których następstwa uszkodzeń pozostają długotrwałe lub trwałe. Chodzi o nieuleczalne upośledzenia, takie jak utrata narządów zmysłów, trwałe zniekształcenie lub przewlekłe cierpienia.
• § 86 StGB – Uszkodzenie ciała ze skutkiem śmiertelnym:
  Obejmuje te konstelacje, w których uszkodzenie ciała prowadzi do śmierci ofiary.

Ta systematyka pokazuje, że § 85 StGB stanowi najcięższą formę uszkodzenia ciała poniżej skutku śmiertelnego. Oznacza przejście między poważnym, jeszcze uleczalnym uszkodzeniem a ostateczną utratą funkcji życiowych.

Ciężar dowodu i ocena dowodów

• Prokuratura: ponosi ciężar przekonania co do działania, ciężkiego skutku, związku przyczynowego, przypisania i ewentualnie znamion kwalifikujących.
• Sąd: ocenia całość dowodów i w szczególności analizuje dokumentację medyczną. Nieodpowiednie lub nielegalnie uzyskane dowody nie mogą być wykorzystane.
• Oskarżony: nie ponosi ciężaru dowodu, może jednak wskazywać alternatywne przebiegi zdarzeń, uzasadniać wątpliwości co do związku przyczynowego lub powoływać się na zakazy wykorzystania dowodów.

Typowe dowody: wyniki badań lekarskich, diagnostyka obrazowa (CT, RTG, MRI), neutralni świadkowie, nagrania wideo (np. CCTV, kamera nasobna), metadane cyfrowe, opinie biegłych dotyczące ciężkości obrażeń.

Przykłady praktyczne

• Uderzenie w głowę, które prowadzi do trwałego pogorszenia słuchu, może być uznane za uszkodzenie ciała z ciężkimi trwałymi następstwami.
• Głębokie cięcie na twarzy, które pozostawia rzucającą się w oczy, trwałą bliznę, również spełnia stan faktyczny.
• Również uszkodzenie, które ma za następstwo trwałe ograniczenie funkcji ręki lub utrzymującą się niezdolność do pracy, podpada pod to.
• Podobnie obejmuje to uszkodzenia narządów płciowych, jeśli trwale wpływają na odczucia seksualne.
• Przejściowe bóle lub lekkie upośledzenia bez wykazalnych trwałych następstw nie wystarczają.

Subiektywny stan faktyczny

Uszkodzenie ciała z ciężkimi trwałymi następstwami może być popełnione w dwóch wariantach.
Zgodnie z akapitem 1 zachodzi ono, gdy ktoś umyślnie popełnia maltretowanie i przy tym niedbale powoduje ciężkie trwałe następstwo.
Zgodnie z akapitem 2 chodzi o umyślne uszkodzenie ciała, przy którym sprawca powoduje ciężkie trwałe następstwo przynajmniej niedbale.

Zamiar musi więc odnosić się do samego działania uszkadzającego. Dla trwałego następstwa wystarczy, że sprawca rozpoznał niebezpieczeństwo, ale w sposób naruszający obowiązek staranności je zignorował. Dowód zamiaru następuje najczęściej poprzez poszlaki, takie jak intensywność ataku, użyty środek przestępczy, dotknięta część ciała lub zachowanie przed i po czynie.

Bezprawność i usprawiedliwienia

• Obrona konieczna: Aktualny, bezprawny atak; obrona konieczna i proporcjonalna. Dodatkowy atak po zakończeniu ataku = brak obrony koniecznej.
• Stan wyższej konieczności wyłączający winę: Bezpośrednie niebezpieczeństwo; brak łagodniejszego środka; przeważający interes.
• Skuteczna zgoda: Zdolność do podejmowania decyzji, poinformowanie, dobrowolność; ograniczenia: niemoralność, małoletni.
• Uprawnienia ustawowe: Interwencje z podstawą prawną i proporcjonalnością (w szczególności czynności urzędowe, zgodny z prawem przymus).

Ciężar dowodu: Prokuratura musi wykazać bez uzasadnionych wątpliwości, że nie występuje okoliczność wyłączająca bezprawność. Oskarżony nie musi niczego udowadniać; konkretne fakty wystarczą, aby uzasadnić wątpliwości (in dubio pro reo).

Wina i błędy

• Błąd co do bezprawności: usprawiedliwia tylko, jeśli jest nieunikniony (obowiązek zasięgnięcia informacji!).
• Zasada winy: Karalne jest tylko działanie zawinione.
• Niepoczytalność: brak winy przy poważnym zaburzeniu psychicznym itp. – opinia sądowo-psychiatryczna, gdy tylko pojawią się przesłanki.
• Stan wyższej konieczności wyłączający winę: Niemożność wymagania zgodnego z prawem zachowania w ekstremalnej sytuacji przymusu.
• Urojona obrona konieczna: Błąd co do okoliczności usprawiedliwiających wyłącza umyślność; nieumyślność pozostaje, jeśli jest uregulowana.

Zniesienie kary i dywersja

Postępowanie karne może zakończyć się w określonych przesłankach bez skazania. Prawo karne przewiduje bowiem możliwości odstąpienia od ukarania lub dywersyjnego załatwienia postępowania, gdy oskarżony przejmuje odpowiedzialność i wyrównuje następstwa czynu.

Odstąpienie od usiłowania prowadzi do tego, że nie zostanie wymierzona kara, gdy sprawca dobrowolnie zrezygnuje z dalszego wykonania lub jeszcze w porę odwróci skutek. Decydujące przy tym jest, że odstąpienie następuje z własnej inicjatywy a nie tylko dlatego, że plan i tak by się nie powiódł.

Dywersja to rodzaj pozasądowego zakończenia postępowania karnego. Wchodzi w grę, gdy wina nie jest do zakwalifikowania jako ciężka, stan faktyczny jest wyjaśniony i oskarżony jest gotowy do zadośćuczynienia. Typowymi środkami są wpłata kwoty pieniężnej, świadczenia na rzecz społeczności, udział w pomocy kuratorskiej lub wyrównanie czynu z ofiarą.
Przy udanej dywersji nie następuje żadne orzeczenie winy i żaden wpis do rejestru karnego. Postępowanie uważa się tym samym za załatwione, a dotknięta osoba może kontynuować swoje życie bez formalnego skazania.

Wymiar kary i konsekwencje

Wysokość kary zależy od winy i skutków czynu. Sąd bierze pod uwagę, jak poważne są skutki obrażeń, jak niebezpieczne lub lekkomyślne było działanie oraz czy sprawca działał planowo czy spontanicznie. Podobnie rozpatrywane są okoliczności osobiste, takie jak wcześniejsze wyroki, sytuacja życiowa, gotowość do przyznania się do winy lub starania o naprawienie szkody.

Okoliczności obciążające to na przykład wielokrotne czyny, szczególna lekkomyślność lub ataki na bezbronne osoby.
Okoliczności łagodzące to niekaralność, pełne przyznanie się do winy, naprawienie szkody lub współodpowiedzialność ofiary. Również długi czas trwania postępowania karnego może działać łagodząco na wymiar kary.

Austriackie prawo karne zna system stawek dziennych przy karach pieniężnych: Liczba stawek dziennych zależy od ciężaru winy, pojedyncza stawka dzienna od dochodu. Ma to zapewnić, że kara pieniężna jest równie odczuwalna dla wszystkich osób. Jeśli kara nie zostanie zapłacona, może zostać zamieniona na zastępczą karę pozbawienia wolności.

Kara pozbawienia wolności może być warunkowo zawieszona w całości lub części, jeśli kara nie przekracza dwóch lat i istnieje pozytywna prognoza społeczna. W takim przypadku skazany pozostaje na wolności, ale musi się sprawdzić podczas okresu próby od jednego do trzech lat. Jeśli wszystkie warunki zostaną spełnione, kara uznawana jest za ostatecznie zawieszoną.

Sądy mogą również wydawać nakazy, na przykład dotyczące naprawienia szkody, terapii lub ograniczenia kontaktów, oraz zarządzić dozór kuratorski. Celem jest zawsze zmniejszenie ryzyka recydywy i promowanie stabilnego stylu życia.

Grzywna – system stawek dziennych

• Zakres: do 720 stawek dziennych (Liczba stawek dziennych = stopień winy; kwota/dzień = zdolność płatnicza; min. 4,00 €, maks. 5 000,00 €).
• Wzór praktyczny: 6 miesięcy pozbawienia wolności ≈ 360 stawek dziennych (orientacyjnie, nie schemat).
• Nieściągalność: Zastępcza kara pozbawienia wolności (zazwyczaj: 1 dzień zastępczej kary pozbawienia wolności = 2 stawki dzienne).

Kara pozbawienia wolności i (częściowe) zawieszenie wykonania kary

§ 37 StGB: Jeżeli ustawowe zagrożenie karą wynosi do pięciu lat pozbawienia wolności, sąd powinien zamiast krótkiej kary pozbawienia wolności trwającej najwyżej jeden rok orzec karę pieniężną.

§ 43 StGB: Warunkowo zawieszona kara pozbawienia wolności może zostać orzeczona, jeżeli orzeczona kara nie przekracza dwóch lat, a skazanemu można przypisać korzystną prognozę społeczną. Okres próby wynosi od jednego do trzech lat. Jeżeli zostanie on odbyty bez odwołania, kara uważa się za ostatecznie zawieszoną.

§ 43a StGB: Częściowe zawieszenie pozwala na połączenie bezwarunkowej i warunkowej części kary. W przypadku kar pozbawienia wolności od ponad sześciu miesięcy do dwóch lat część może zostać warunkowo zawieszona lub zastąpiona karą pieniężną do siedmiuset dwudziestu stawek dziennych, jeżeli w danych okolicznościach wydaje się to właściwe.

§§ 50 do 52 StGB: Sąd może dodatkowo wydać polecenia i zarządzić pomoc kuratora sądowego. Typowe polecenia dotyczą naprawienia szkody, terapii, zakazów kontaktów lub pobytu oraz środków stabilizacji społecznej. Celem jest uniknięcie dalszych przestępstw i promowanie trwałego przestrzegania prawa.

Właściwość sądów

Rzeczowa: Sąd krajowy (zakres kar do 10 lat).
Miejscowa: Miejsce czynu względnie miejsce skutku; subsydiarnie miejsce zamieszkania/miejsce zatrzymania.
Instancje: Odwołanie do OLG; skarga o nieważność do OGH.

Roszczenia cywilne w postępowaniu karnym

Ofiara może przyłączyć się do postępowania (zadośćuczynienie za ból i cierpienie, koszty leczenia, utrata zarobków, szkody materialne). Przyłączenie się przerywa cywilnoprawne przedawnienie jak pozew – ale tylko wobec oskarżonego i tylko w zakresie wnioskowanym. Możliwe jest zasądzenie całości/części; w przeciwnym razie skierowanie na drogę postępowania cywilnego. Strategia: wczesne, ustrukturyzowane naprawienie szkody zwiększa szanse na umorzenie warunkowe i łagodny wymiar kary.

Przegląd postępowania karnego

• Rozpoczęcie śledztwa: Status podejrzanego w przypadku konkretnego podejrzenia; od tego momentu pełne prawa podejrzanego.
• Policja/Prokuratura: Prokuratura prowadzi, policja kryminalna prowadzi dochodzenie; cel: umorzenie, dywersja lub oskarżenie.
• Przesłuchanie podejrzanego: Pouczenie z góry; zaangażowanie obrońcy prowadzi do odroczenia; prawo do milczenia pozostaje.
• Wgląd do akt: na policji/w prokuraturze/sądzie; obejmuje również dowody rzeczowe (o ile nie zagraża to celowi śledztwa).
• Rozprawa główna: ustne postępowanie dowodowe, wyrok; decyzja w sprawie roszczeń oskarżyciela posiłkowego.

Prawa oskarżonego

• Wgląd do akt w praktyce: akta śledztwa i postępowania głównego; wgląd osób trzecich ograniczony na korzyść oskarżonego.
• Informacja i obrona: Prawo do powiadomienia, pomoc prawna, swobodny wybór obrońcy, pomoc tłumacza, wnioski dowodowe.
• Milczenie i adwokat: Prawo do milczenia w każdej chwili; w przypadku zaangażowania obrońcy przesłuchanie należy odroczyć.
• Obowiązek pouczenia: niezwłoczne informowanie o podejrzeniach/prawach; wyjątki tylko w celu zabezpieczenia celu śledztwa.

Korzyści z pomocy prawnej

Postępowanie w sprawie uszkodzenia ciała z poważnymi trwałymi następstwami jest nie tylko prawnie skomplikowane, ale także obciążające osobiście. Grożą wysokie kary pozbawienia wolności, znaczne roszczenia odszkodowawcze i długotrwałe wpisy do rejestru karnego. Wczesna reprezentacja prawna jest zatem kluczowa, aby właściwie zabezpieczyć dowody, prawidłowo ocenić opinie medyczne i strategicznie dążyć do złagodzenia postępowania.

Nasza kancelaria

• starannie sprawdza, czy zarzucane trwałe następstwo rzeczywiście spełnia surowe wymagania § 85 kodeksu karnego,
• towarzyszy Państwu przez cały okres postępowania przygotowawczego i sądowego,
• analizuje dokumentację medyczną i zabezpiecza opinie odciążające,
• opracowuje indywidualną strategię obrony – od dywersji po warunkowe zawieszenie kary,
• wspiera poszkodowanych w dochodzeniu roszczeń o zadośćuczynienie i odszkodowanie,
• i konsekwentnie chroni Państwa prawa i interesy wobec policji, prokuratury i sądu.

Doświadczona obrona karna dba o to, by każdy szczegół Państwa sprawy został uwzględniony i by nie padli Państwo ofiarą jednostronnej oceny dowodów lub niekompletnej oceny medycznej. W ten sposób otrzymują Państwo solidną, uczciwą i dostosowaną do konkretnego przypadku obronę.

Peter Harlander
Harlander & Partner Rechtsanwälte „Machen Sie keine inhaltlichen Aussagen ohne vorherige Rücksprache mit Ihrer Verteidigung. Sie haben jederzeit das Recht zu schweigen und eine Anwältin oder einen Anwalt beizuziehen. Dieses Recht gilt bereits bei der ersten polizeilichen Kontaktaufnahme. Erst nach Akteneinsicht lässt sich klären, ob und welche Einlassung sinnvoll ist.“

Często zadawane pytania – FAQ