Wijziging van de strafdreiging bij bepaalde geweldsmisdrijven
Wijziging van de strafdreiging bij bepaalde geweldsmisdrijven
De regeling in § 39a StGB van het Wetboek van Strafrecht verhoogt bindend de wettelijke ondergrens van de straf wanneer een opzettelijk geweldsmisdrijf onder bepaalde kwalificerende omstandigheden is gepleegd. Typische probleemgebieden ontstaan wanneer daders dreigen met een wapen of het gebruiken, wanneer zij misbruik maken van de bijzondere kwetsbaarheid van het slachtoffer, wanneer zij een buitengewoon hoge mate van geweld gebruiken of wanneer het misdrijf gezamenlijk en in overleg wordt gepleegd. Voor betrokkenen verandert hierdoor de uitgangssituatie bij de bepaling van het strafkader: eerder nog mogelijke milde, voorwaardelijke sancties vervallen vaak bij effectieve kwalificatie, omdat de rechtbank gebonden is aan een hogere minimumdreiging. Verdediging en procesvoering moeten daarom vroeg de kwalificatiekenmerken onderzoeken en gericht ontkrachten.
§ 39a StGB past de minimumstraffen aan bij bepaalde kwalificaties van geweldsmisdrijven en leidt zo tot bindend hogere minimumstraffen.
Basisprincipe
De norm werkt kader verschuivend: hij wijzigt uitsluitend de ondergrens van de straf, niet de maximumstraf. De rechtbank mag bij aanwezigheid van de wettelijke vereisten niet onder de nieuwe ondergrens blijven. De regel zet daarom een duidelijk markant drempeleffect. Bepaalde modaliteiten van het misdrijf verschuiven de onderhandelings- en straftoemetingsrealiteit duurzaam.
Betekenis
Het voorschrift signaleert dat bepaalde geweldskwalificaties een hogere beschermingsbehoefte van het algemeen publiek en de slachtoffersituatie rechtvaardigen. Praktisch vermindert dit de kansen op voorwaardelijke strafuitkomsten en vergemakkelijkt een duidelijkere bestraffing bij vergelijkbare misdrijven. Voor cliënten betekent dit: een ogenschijnlijk geringe escalatie van de uitvoering van het misdrijf kan een aanzienlijke, juridisch dwingende verscherping van de minimumdreiging tot gevolg hebben.
Toepassing in de praktijk
Rechtbanken onderzoeken het motief van het misdrijf, de modaliteit van het misdrijf en de context en beslissen op basis van het totaalbeeld of een van de wettelijk genoemde kwalificaties aanwezig is. Vaak zijn details omstreden zoals daadwerkelijk wapengebruik versus alleen gesuggereerde dreiging, objectieve kwetsbaarheid van het slachtoffer, de vraag of het geweldgebruik buitengewoon hoog was, en of er sprake was van een afgesproken uitvoering van het misdrijf. De verdediging heeft doorgaans succes wanneer zij materiaal levert dat de kwalificatie uitsluit of relativeert: ontbrekend wapen, tegenstrijdige getuigenverklaringen, medische bevindingen die de ernst van het letsel in twijfel trekken, of begrijpelijke verklaringen voor de motivatie.
Centrale voorwaarden
De regeling grijpt alleen in bij concrete, wettelijk opgesomde omstandigheden. Typische en praktijkrelevante vereisten zijn:
• Gebruik van of dreiging met een wapen of een vergelijkbaar instrument.
• Misbruik maken van een bijzondere kwetsbaarheid van het slachtoffer (bijvoorbeeld minderjarigen, zieken, zorgbehoevenden).
• Buitengewoon hoog geweldgebruik of geweld dat het gebruikelijke niveau overstijgt.
• Gezamenlijke uitvoering van het misdrijf in afgesproken verband met ten minste één andere persoon.
De wet vereist dat de kwalificerende omstandigheid de strafdreiging bepaalt of ten minste de vaststelling van zijn initiële relevantie draagt; als de kwalificatie niet aanwezig is, blijft de oorspronkelijke ondergrens bestaan.
Verhouding tot andere voorschriften
Het voorschrift werkt naast de algemene regels van straftoemeting en de verzwarende resp. verzachtende omstandigheden. Het verandert de ondergrens, niet de bovengrens, en staat daarmee niet in tegenspraak met normale discretionaire beslissingen van de rechtbank bij de concrete bepaling. Een correcte procedure vereist dat de rechtbank de kwalificatievraag duidelijk vaststelt en de gewijzigde ondergrenzen in de uitspraak in aanmerking neemt. Het verbod op dubbele waardering raakt de toepassing alleen als dezelfde omstandigheden reeds in een andere vorm in de delictsomschrijving of bij de straftoemeting zijn verbruikt; hier moet de rechtbank de weging zorgvuldig motiveren.
Uw voordelen met juridische ondersteuning
Een strafprocedure is een aanzienlijke belasting voor de betrokkenen. Al vanaf het begin dreigen ernstige gevolgen – van dwangmaatregelen zoals huiszoeking of arrestatie tot vermeldingen in het strafregister en gevangenis- of geldstraffen. Fouten in de eerste fase, zoals ondoordachte verklaringen of het niet veiligstellen van bewijsmateriaal, kunnen later vaak niet meer worden gecorrigeerd. Ook economische risico’s zoals schadeclaims of proceskosten kunnen zwaar wegen.
Een gespecialiseerde strafrechtadvocaat zorgt ervoor dat uw rechten vanaf het begin gewaarborgd blijven. Het geeft zekerheid in de omgang met politie en openbaar ministerie, beschermt tegen zelfincriminatie en creëert de basis voor een duidelijke verdedigingsstrategie.
Ons kantoor:
- onderzoekt of en in welke mate de beschuldiging juridisch houdbaar is,
- begeleidt u door het vooronderzoek en de hoofdzitting,
- zorgt voor juridisch sluitende verzoeken, verklaringen en procedurele stappen,
- ondersteunt bij het afweren of regelen van civielrechtelijke claims,
- waarborgt uw rechten en belangen tegenover de rechtbank, het Openbaar Ministerie en de benadeelden.
Peter HarlanderHarlander & Partner Rechtsanwälte „Machen Sie keine inhaltlichen Aussagen ohne vorherige Rücksprache mit Ihrer Verteidigung. Sie haben jederzeit das Recht zu schweigen und eine Anwältin oder einen Anwalt beizuziehen. Dieses Recht gilt bereits bei der ersten polizeilichen Kontaktaufnahme. Erst nach Akteneinsicht lässt sich klären, ob und welche Einlassung sinnvoll ist.“
