Opzet
Opzet
Opzet volgens § 5 StGB is een van de belangrijkste elementen in het strafrecht. Het beschrijft de innerlijke houding van een persoon ten opzichte van zijn handeling. Eenvoudig gezegd: iemand handelt opzettelijk wanneer hij weet wat hij doet en dit resultaat ook wil of op zijn minst accepteert. Zonder opzet is een handeling in principe niet strafbaar, tenzij de wet uitdrukkelijk nalatigheid als strafbaar aanmerkt.
Opzet betekent: men begaat een daad met kennis en willen of aanvaardt de gevolgen bewust.
Basisprincipe: Strafbaarheid en opzet
In het strafrecht geldt het principe: de meeste strafbare feiten vereisen opzet.
Nalatigheid is alleen strafbaar wanneer de wet dit uitdrukkelijk bepaalt. Dit geldt bijvoorbeeld bij onopzettelijke verwonding of dood door schuld.
Praktische betekenis
In de praktijk is opzet van doorslaggevend belang. Het Openbaar Ministerie moet bewijzen dat de verdachte opzettelijk heeft gehandeld. Als dit bewijs niet lukt en er twijfel blijft bestaan, werkt dit in het voordeel van de verdachte. Ook bij een poging blijkt de centrale rol van opzet, want alleen opzettelijke daden kunnen al in het pogingsstadium strafbaar zijn. Bij nalatigheidsmisdrijven daarentegen bestaat er geen poging.
Kies nu uw gewenste afspraak:Gratis eerste gesprekBetekenis van opzet
Juridisch gezien bestaat opzet uit twee elementen:
- Weten: De persoon erkent dat zijn handeling een wettelijke delictsomschrijving vervult.
- Willen: De persoon wil dit resultaat bereiken of aanvaardt het op zijn minst.
Daarmee wordt duidelijk: opzet is meer dan alleen onachtzaamheid. Het gaat om een bewust ja tegen de daad of de mogelijke gevolgen ervan.
Soorten opzet
Het Oostenrijkse strafrecht onderscheidt verschillende gradaties:
- Oogmerk (dolus directus 1e graad): De dader streeft een bepaald doel na.
Voorbeeld: Iemand wil doelbewust andermans eigendom vernietigen. - Wetenschap (dolus directus 2e graad): De dader weet precies dat het gevolg zal intreden, ook al streeft hij dit niet per se na.
Voorbeeld: Een brandstichter weet dat mensen in het gebouw gewond zullen raken. - Voorwaardelijk opzet (dolus eventualis): De dader acht het gevolg mogelijk en zegt tegen zichzelf: “Als het gebeurt, dan is dat maar zo.”
Voorbeeld: Een automobilist raast door een smalle straat en aanvaardt een mogelijke verwonding van anderen.
Verschil met nalatigheid
Het onderscheid is subtiel maar beslissend:
- Bewuste nalatigheid: De persoon herkent het gevaar, maar vertrouwt erop dat er niets zal gebeuren.
- Voorwaardelijk opzet: De persoon herkent het gevaar en zegt tegen zichzelf: “Als er iets gebeurt, accepteer ik dat.”
Juist dit onderscheid bepaalt in de praktijk vaak de hoogte van de straf of zelfs schuld en vrijspraak.
Strafmaat
Of een daad opzettelijk of door nalatigheid is begaan, heeft directe invloed op de strafmaat.
- Bij opzettelijke daden dreigen doorgaans hogere straffen.
- Bij nalatige daden zijn straffen vaak aanzienlijk milder – of er is helemaal geen sprake van strafbaarheid.
Voor verdachten is het daarom cruciaal of de aanklacht het opzet kan bewijzen.
Kies nu uw gewenste afspraak:Gratis eerste gesprekBijzondere situaties
- Gekwalificeerde delicten: Het basisdelict vereist opzet, het ernstige gevolg kan ook door nalatigheid zijn veroorzaakt.
- Poging: Alleen al de opzet om een misdaad te begaan kan strafbaar zijn, zelfs als deze niet wordt voltooid.
- Vergissingen: Wie zich vergist over beslissende omstandigheden, kan zonder opzet hebben gehandeld.
Uw voordelen met juridische ondersteuning
Een strafprocedure is een aanzienlijke belasting voor de betrokkenen. Al vanaf het begin dreigen ernstige gevolgen – van dwangmaatregelen zoals huiszoeking of arrestatie tot vermeldingen in het strafregister en gevangenis- of geldstraffen. Fouten in de eerste fase, zoals ondoordachte verklaringen of het niet veiligstellen van bewijsmateriaal, kunnen later vaak niet meer worden gecorrigeerd. Ook economische risico’s zoals schadeclaims of proceskosten kunnen zwaar wegen.
Een gespecialiseerde strafrechtadvocaat zorgt ervoor dat uw rechten vanaf het begin gewaarborgd blijven. Het geeft zekerheid in de omgang met politie en openbaar ministerie, beschermt tegen zelfincriminatie en creëert de basis voor een duidelijke verdedigingsstrategie.
Ons kantoor:
- onderzoekt of en in welke mate de beschuldiging juridisch houdbaar is,
- begeleidt u door het vooronderzoek en de hoofdzitting,
- zorgt voor juridisch sluitende verzoeken, verklaringen en procedurele stappen,
- ondersteunt bij het afweren of regelen van civielrechtelijke claims,
- waarborgt uw rechten en belangen tegenover de rechtbank, het Openbaar Ministerie en de benadeelden.
Peter HarlanderHarlander & Partner Rechtsanwälte „Machen Sie keine inhaltlichen Aussagen ohne vorherige Rücksprache mit Ihrer Verteidigung. Sie haben jederzeit das Recht zu schweigen und eine Anwältin oder einen Anwalt beizuziehen. Dieses Recht gilt bereits bei der ersten polizeilichen Kontaktaufnahme. Erst nach Akteneinsicht lässt sich klären, ob und welche Einlassung sinnvoll ist.“
