In de steek laten van een gewonde

In de steek laten van een gewonde volgens § 94 StGB betreft situaties waarin iemand een persoon verwondt en deze vervolgens zonder de vereiste hulp achterlaat. Strafbaar is niet alleen de oorspronkelijke slag, het ongeval of het riskante gedrag, maar vooral het bewust nalaten van hulpverlening aan een persoon wiens verwonding men zelf heeft veroorzaakt, zelfs als deze verwonding niet onrechtmatig is toegebracht. Wie de gevaarlijke situatie creëert, draagt verantwoordelijkheid. Wie zich aan deze verantwoordelijkheid op het cruciale moment onttrekt, neemt ernstige gevolgen voor het slachtoffer voor lief. Typisch zijn escalaties na geweldplegingen, verkeersongevallen, riskante vrijetijdsactiviteiten of medisch precaire situaties, waarin de veroorzaker de situatie herkent, maar geen effectieve hulp organiseert, hoewel dit mogelijk en redelijk zou zijn geweest.

Objectieve delictsomschrijving

De objectieve delictsomschrijving beschrijft de uiterlijke voorwaarden van het in de steek laten. Beslissend is of iemand een verwonding veroorzaakt, de hulpbehoevendheid herkent en desondanks geen redelijke hulp verleent.

Toetsingsstappen

Voorwerp van het delict: Een gewond persoon, wiens lichamelijke beperking door de dader is veroorzaakt, ook als de verwonding niet wederrechtelijk is ontstaan.

Delictshandeling: Het bewust nalaten van een vereiste hulpverlening. Als hulp geldt elke handeling die geschikt is om het gevaar te verminderen of een redding in te leiden, zoals noodoproep, eerste hulp of het halen van derden.

Delictsgevolg: De gewonde blijft in een concrete gevaarsituatie. In gekwalificeerde gevallen leidt het nalaten tot een ernstige verwonding of tot de dood.

Causaliteit: Het nalaten is causaal als de hulp een realistische kans op redding zou hebben gecreëerd of de schade zonder het niets doen vermijdbaar zou zijn geweest.

Objectieve toerekening: Toerekenbaar is het gevolg als de dader door zijn nalaten een door hem veroorzaakt gevaar laat voortbestaan, hoewel hij verplicht zou zijn dit te elimineren.

Kwalificerende omstandigheden

Ernstig gevolg

Leidt het nalaten tot een ernstig lichamelijk letsel, dan verhoogt dit het strafrechtelijke gewicht van het delict.

Dodelijk gevolg

Overlijdt de gewonde als gevolg van de nagelaten hulp, dan is er sprake van een bijzonder zware delictsvariant.

Redelijkheidsgrens

Er is geen strafbaarheid als de hulp objectief niet redelijk was, bijvoorbeeld bij aanzienlijk eigen gevaar of schending van andere belangrijke plichten.

Samenloopregeling

Een afzonderlijke bestraffing vervalt als de dader wegens de veroorzaakte verwonding reeds volgens een strengere bepaling wordt veroordeeld.

Afbakening van andere delicten

• § 83 StGB – Mishandeling: Opzettelijke verwonding van een ander persoon. Vereist een gerichte of op de koop toe genomen beschadiging. Het delict betreft actief handelen, niet nalaten.
• § 84 StGB – Zware mishandeling: Leidt de handeling tot een blijvende gezondheidsschade of aanzienlijke lichamelijke beperking, dan is er sprake van een kwalificatie van de eenvoudige mishandeling.
• § 85 StGB – Opzettelijke zware mishandeling: Het ernstige gevolg wordt met opzet veroorzaakt. De dader wil de ernstige verwonding en handelt doelgericht.
• § 86 StGB – Mishandeling met dodelijke afloop: De dader verwondt opzettelijk, maar de dood treedt onbedoeld als gevolg in.
• § 88 StGB – Onopzettelijke mishandeling: Een zorgplichtschending zonder opzet. De dader had het gevaar kunnen herkennen en vermijden, maar handelt onoplettend of lichtzinnig.
• § 91 StGB – Vechtpartij: Geen gerichte mishandeling, maar deelname aan een onoverzichtelijke confrontatie met minstens drie actief betrokkenen. Strafbaar is reeds het meewerken, als iemand gewond raakt of gedood wordt en de eigen bijdrage niet uitgesloten kan worden.
• § 94 StGB – In de steek laten van een gewonde: Bestraft wordt het nalaten van de vereiste hulpverlening aan een zelf verwond persoon. Beslissend is de herkende hulpbehoevendheid en de mogelijkheid om zonder aanzienlijk eigen gevaar te helpen.

Het in de steek laten van een gewonde verschilt van de algemene mishandelingsdelicten doordat niet de verwonding zelf, maar het bewust nalaten van de hulpverlening na een veroorzaakte verwonding wordt bestraft. Het betreft een zelfstandig nalatingsdelict dat de bijzondere verantwoordelijkheid van de veroorzaker benadrukt.

Bewijslast & bewijswaardering

• Openbaar ministerie: draagt de bewijslast voor veroorzaking, hulpbehoevendheid, mogelijkheid en redelijkheid van de hulpverlening alsook voor een eventueel verband tussen nalaten en ingetreden gevolg.
• Rechtbank: ordent en waardeert alle bewijzen; ongeschikte of onrechtmatig verkregen bewijzen zijn niet bruikbaar. Bepalend is of er een reële reddingskans bestond en of de dader deze herkenbaar onbenut liet.
• Verdachte: geen bewijslast; mag twijfel aan de herkenbaarheid, redelijkheid of causaliteit aantonen en op bewijsuitsluitingen of hiaten wijzen.

Typische bewijzen: medische bevindingen/beelden, neutrale getuigen, video/CCTV/bodycam, sporenbeelden, digitale gegevens (tijd/plaats/metadata), deskundige reconstructies.

Kies nu uw gewenste afspraak:Gratis eerste gesprek

Praktijkvoorbeelden

• Vlucht na mishandeling: Na een ruzie blijft het slachtoffer zwaargewond op de grond liggen. De dader herkent de situatie, maar belt geen nooddiensten en vertrekt. Er is sprake van in de steek laten van een gewonde.
• Doorrijden na ongeval: Een bestuurder raakt een voetganger, herkent de verwonding en rijdt door zonder hulp te organiseren.
• Ongeval bij vrijetijdsactiviteit: Na een val bij het klimmen merkt de begeleider verlammingsverschijnselen op, maar onderneemt niets. Het nalaten van een onmiddellijke alarmering van de hulpdiensten is strafbaar.
• Verwonding in werkomgeving: Bij een gevaarlijke werkhandeling raakt een collega gewond. De verantwoordelijke verlaat de werkplaats zonder eerste hulp te verlenen of hulp te halen. Ook hier is sprake van in de steek laten van een gewonde.
• Onredelijkheid van hulp: Een persoon raakt gewond bij een brand. De veroorzaker zou alleen kunnen helpen door zichzelf in levensgevaar te brengen. In dit geval is de hulpverlening niet redelijk en daarom strafrechtelijk niet vereist.

Subjectieve delictsomschrijving

De subjectieve delictsomschrijving van het in de steek laten vereist opzet. De dader moet weten of ten minste ernstig voor mogelijk houden dat hij een verwonding heeft veroorzaakt, dat de gewonde persoon hulp nodig heeft, dat hulp mogelijk en redelijk zou zijn, en zich toch bewust besluit om niets te doen.

Een bedoeling om de gevolgen te verergeren is niet vereist. Het is voldoende als de dader onverschillig of bewust inactief blijft, hoewel de noodsituatie voor hem herkenbaar is. Wie het gevaar ziet en toch niets onderneemt, handelt opzettelijk.

Er is geen opzet als de situatie objectief niet als hulpbehoevend herkenbaar was of als iemand door shock of overweldiging kortstondig niet handelingsbekwaam is. Ook vervalt het delictsopzet als hulp daadwerkelijk onmogelijk of niet redelijk was.

Bepalend is of de dader het gevaar herkent of had moeten herkennen en zich bewust besluit om niet te helpen, hoewel hij daartoe verplicht en in staat zou zijn geweest.

Kies nu uw gewenste afspraak:Gratis eerste gesprek

Schuld & dwalingen

• Verbodsirrtum: Verontschuldigt alleen als de dwaling onvermijdbaar was. Iedereen is verplicht zich over de rechtssituatie te informeren.
• Schuldbeginsel: Strafbaar is alleen wie schuldig handelt; nalatigheid vereist voorzienbaarheid en vermijdbaarheid van het gevolg.
• Ontoerekeningsvatbaarheid: Geen schuld bij ernstige psychische stoornis of ziekelijke beperking van het sturingsvermogen. Bij aanwijzingen moet een forensisch-psychiatrisch rapport worden ingewonnen.
• Verontschuldigende noodtoestand: Geldt bij onredelijkheid van rechtmatig gedrag in een extreme dwangsituatie, zoals wanneer hulpverlening of redding het eigen leven ernstig in gevaar zou brengen.
• Putatieve noodweer: Een dwaling over het bestaan van een rechtvaardiging sluit het opzet uit, maar laat de nalatigheid onverlet als de zorgplichtschending blijft bestaan. Ook hier geldt: wie herkenbaar riskant handelt, kan zich niet op vermeende rechtvaardigingen beroepen.

Strafopheffing & diversie

Terugtrekking van poging

Een terugtrekking is bij het in de steek laten van een gewonde in principe niet mogelijk, omdat het delict reeds met het plichtsverzuim van de hulpverlening voltooid is.
Wie echter tijdig en vrijwillig hulp verleent voordat ernstigere gevolgen intreden, kan een strafvermindering bereiken of het verwijt aanzienlijk verzwakken. Beslissend zijn het tijdstip, de effectiviteit van de latere hulp en het herkenbare inzicht om de plichtschending te corrigeren.

Diversie

Diversie komt in aanmerking als de schuld gering is, de feiten opgehelderd zijn en de verdachte inzicht toont. Mogelijke maatregelen zijn geldbetalingen, maatschappelijke dienstverlening, reclasseringstoezicht of een schikking. Als de zaak via diversie wordt afgedaan, volgt er geen schuldigverklaring en geen aantekening in het strafregister.

Diversie is niet mogelijk als het nalaten tot ernstige gevolgen of tot de dood van de gewonde heeft geleid of de dader bewust gevlucht is om verantwoordelijkheid te ontlopen. In minder ernstige gevallen kan het echter bij bekentenis, inzicht en actieve schadevergoeding een passende oplossing zijn zonder gerechtelijke veroordeling.

Kies nu uw gewenste afspraak:Gratis eerste gesprek

Straftoemeting & gevolgen

De hoogte van de straf bij het in de steek laten van een gewonde hangt af van de ernst van de plichtschending, de ingetreden gevolgen en de persoonlijke schuld. Beslissend is of de dader het gevaar herkende en bewust negeerde of dat hij alleen uit shock, angst of verkeerde reactie inactief bleef. Van belang zijn ook het gedrag na het delict, het inzichtvermogen en de bereidheid tot herstel.

Strafverzwarende omstandigheden bestaan met name als

• de dader vlucht in plaats van hulp te verlenen,
• het slachtoffer bewust hulpeloos wordt achtergelaten,
• het nalaten ernstige of dodelijke gevolgen heeft,
• of de dader al eerder wegens vergelijkbare plichtschendingen is opgevallen.

Strafverminderende omstandigheden zijn bijvoorbeeld

• First offender,
• een bekentenis of tekenen van oprecht berouw,
• latere schadevergoeding of hulpverlening,
• shock- of uitzonderingssituatie tijdens het gebeuren,
• of een buitensporig lange duur van de strafprocedure.

Het Oostenrijkse strafrecht kent bij geldboetes het dagboetesysteem.
Het aantal dagboetes hangt af van de schuldgraad, de individuele dagboete van de inkomenssituatie. Daardoor blijft de straf voor iedereen vergelijkbaar voelbaar. Als deze niet wordt betaald, kan een vervangende vrijheidsstraf worden opgelegd.

Een vrijheidsstraf kan geheel of gedeeltelijk voorwaardelijk worden opgeschort als deze twee jaar niet overschrijdt en er een positieve sociale prognose is. De veroordeelde blijft dan in vrijheid, maar moet zich tijdens een proeftijd van een tot drie jaar bewijzen. Na afloop daarvan geldt de straf bij naleving van alle voorwaarden als definitief opgeschort.

De rechtbank kan aanwijzingen geven, bijvoorbeeld tot schadevergoeding, tot deelname aan een EHBO-cursus of therapie, of kan reclasseringstoezicht bevelen. Deze maatregelen dienen ter voorkoming van toekomstige plichtschendingen en bevorderen een stabiele sociale herintegratie.

Strafmaat

Bij het in de steek laten van een gewonde hangt de straf af van de omvang van de gevolgen:

• Basisdelict: Gevangenisstraf tot een jaar of geldboete tot 720 dagboetes.
• Zwaar lichamelijk letsel: Gevangenisstraf tot twee jaar.
• Dodelijk gevolg: Gevangenisstraf tot drie jaar.

Het strafkader houdt er rekening mee dat het niet gaat om een actieve daad van letsel, maar om een nalaten van hulpverlening bij bestaande verantwoordelijkheid. Desondanks weegt het gedrag zwaar, omdat het een bewust achterlaten van een persoon in levensgevaar betekent.

Geldboete – Dagboetesysteem

• Bereik: tot 720 dagboetes (aantal dagboetes = mate van schuld; bedrag/dag = draagkracht; min. € 4,00, max. € 5.000,00).
• Praktijkformule: 6 maanden gevangenisstraf ≈ 360 dagboetes (oriëntatie, geen schema).
• Niet-inbaarheid: Vervangende gevangenisstraf (in de regel geldt: 1 dag vervangende gevangenisstraf = 2 dagboetes).

Gevangenisstraf & (gedeeltelijk) voorwaardelijke opschorting

§ 37 StGB: Als de wettelijke strafdreiging tot vijf jaar gevangenisstraf reikt, moet de rechtbank in plaats van een korte gevangenisstraf van maximaal één jaar een geldboete opleggen. Deze regeling is ook van belang bij het in de steek laten van een gewonde, aangezien het in eenvoudigere gevallen een gevangenisstraf vermijdt, mits er geen speciale of algemene preventieve redenen zijn die dit tegenspreken.

§ 43 StGB: Een vrijheidsstraf kan voorwaardelijk worden opgeschort als deze twee jaar niet overschrijdt en de veroordeelde een positieve sociale prognose krijgt. De proeftijd bedraagt een tot drie jaar. Als deze zonder herroeping wordt doorlopen, geldt de straf als definitief opgeschort.

§ 43a StGB: De gedeeltelijk voorwaardelijke opschorting maakt een combinatie van onvoorwaardelijk en voorwaardelijk strafdeel mogelijk. Bij gevangenisstraffen van meer dan zes maanden tot twee jaar kan een deel voorwaardelijk worden opgeschort of worden vervangen door een geldboete tot 720 dagboetes, als dit past bij de omstandigheden van het geval.

§§ 50 tot 52 StGB: De rechtbank kan aanvullend instructies geven en reclasseringshulp bevelen. Typische instructies betreffen schadevergoeding, therapie, contact- of verblijfsverboden en sociale stabilisatie. Het doel is het voorkomen van verdere strafbare feiten en het bevorderen van duurzame wetsgetrouwheid.

Bevoegdheid van de rechtbanken

Materiële bevoegdheid

Gevallen van het in de steek laten van een gewonde vallen onder verschillende rechtbanken, afhankelijk van de ernst van de gevolgen van de daad. Bij het basisdelict beslist de districtsrechtbank door een alleensprekende rechter, aangezien de strafdreiging maximaal één jaar gevangenisstraf of een geldboete betreft.
Als het nalaten resulteert in zwaar lichamelijk letsel of de dood tot gevolg heeft, is de regionale rechtbank bevoegd, eveneens met een alleensprekende rechter.
Een jury- of lekenrechtbank is niet voorzien, aangezien het strafkader maximaal drie jaar gevangenisstraf bedraagt.

Territoriale bevoegdheid

In principe is de rechtbank van de plaats van het delict bevoegd, dat wil zeggen die in wiens district de nalatigheid in hulpverlening werd begaan of waar de gevolgen zijn ingetreden.
Als de plaats van het delict niet eenduidig kan worden vastgesteld, wordt de bevoegdheid bepaald door de woonplaats van de verdachte, de plaats van aanhouding of de zetel van het openbaar ministerie.
De procedure wordt gevoerd op de plaats die doelmatig en passend lijkt.

Instanties

Tegen vonnissen van de districtsrechtbank is beroep bij de regionale rechtbank mogelijk. Beslissingen van de regionale rechtbank kunnen worden aangevochten met beroep of cassatie bij het gerechtshof of het hooggerechtshof.

Civiele vorderingen in strafzaken

Bij het in de steek laten van een gewonde kunnen benadeelde personen of nabestaanden hun civielrechtelijke vorderingen direct in de strafprocedure indienen. Hieronder vallen arts- en behandelingskosten, smartengeld, inkomstenderving, begrafeniskosten, verlies van onderhoud en immateriële schade.

Door de aansluiting als benadeelde partij wordt de verjaring van deze vorderingen voor de duur van de strafprocedure geschorst. Pas na afloop van de strafprocedure loopt de termijn verder, voor zover de vordering niet volledig is toegewezen.

Een vrijwillige schadevergoeding of een schikking met het slachtoffer of de nabestaanden kan een verzachtende invloed hebben op de strafmaat, als deze tijdig en oprecht plaatsvindt. Als echter wordt vastgesteld dat de dader bewust passief bleef of de noodsituatie verergerde, verliest deze omstandigheid zijn strafverzachtende werking.

Kies nu uw gewenste afspraak:Gratis eerste gesprek

Overzicht van de strafprocedure

• Begin van het onderzoek: Verdachtenstelling bij concreet vermoeden; vanaf dan volledige verdachtenrechten.
• Politie/Openbaar Ministerie: Openbaar Ministerie leidt, recherche onderzoekt; doel: seponering, diversion of aanklacht.
• Verhoor van verdachte: Voorafgaande waarschuwing; bijstand van advocaat leidt tot uitstel; zwijgrecht blijft bestaan.
• Dossierinzage: bij politie/Openbaar Ministerie/rechtbank; omvat ook bewijsmateriaal (voor zover onderzoeksdoel niet in gevaar komt).
• Hoofdverhandeling: mondelinge bewijsvoering, vonnis; beslissing over aanspraken van private partijen.

Rechten van de verdachte

• Informatie & verdediging: Recht op kennisgeving, rechtsbijstand, vrije advocaatkeuze, vertaalhulp, bewijsverzoeken.
• Zwijgen & advocaat: Zwijgrecht te allen tijde; bij bijstand van advocaat moet het verhoor worden uitgesteld.
• Waarschuwingsplicht: tijdige informatie over verdenking/rechten; uitzonderingen alleen ter waarborging van het onderzoeksdoel.
• Dossierinzage praktisch: Onderzoeks- en hoofdproceduredossiers; inzage van derden beperkt ten gunste van de verdachte.

Kies nu uw gewenste afspraak:Gratis eerste gesprek

Praktijk & gedragstips

1. Zwijgen bewaren.
   Een korte verklaring volstaat: “Ik maak gebruik van mijn zwijgrecht en spreek eerst met mijn verdediging.” Dit recht geldt reeds vanaf het eerste verhoor door politie of Openbaar Ministerie.
2. Onmiddellijk verdediging contacteren.
   Zonder inzage in de onderzoeksdossiers moet geen verklaring worden afgelegd. Pas na dossierinzage kan de verdediging inschatten welke strategie en welke bewijsvergaring zinvol zijn.
3. Bewijzen direct veiligstellen.
   Medische rapporten, foto’s met datumaanduiding en maatvoering, eventueel röntgen- of CT-opnamen maken. Kleding, voorwerpen en digitale opnamen gescheiden bewaren. Getuigenlijst en geheugenprotocollen uiterlijk binnen twee dagen opstellen.
4. Geen contact met tegenpartij opnemen.
   Eigen berichten, telefoontjes of posts kunnen als bewijsmiddel tegen u worden gebruikt. Alle communicatie moet uitsluitend via de verdediging verlopen.
5. Video- en dataopnamen tijdig veiligstellen.
   Bewakingsvideo’s in openbaar vervoer, horeca of van huisbeheer worden vaak na enkele dagen automatisch gewist. Verzoeken tot databeveiliging moeten daarom direct aan beheerders, politie of OM worden gericht.
6. Huiszoekingen en inbeslagnames documenteren.
   Bij huiszoekingen of inbeslagnames moet u om een kopie van het bevel of proces-verbaal vragen. Noteer datum, tijd, betrokken personen en alle meegenomen voorwerpen.
7. Bij arrestatie: geen verklaringen over de zaak afleggen.
   Sta erop dat uw advocaat onmiddellijk wordt ingelicht. Voorlopige hechtenis mag alleen worden opgelegd bij dringende verdenking en een aanvullende detentiegrond. Minder ingrijpende maatregelen (bijv. belofte, meldplicht, contactverbod) hebben voorrang.
8. Schadevergoeding doelgericht voorbereiden.
   Betalingen of aanbiedingen tot schadevergoeding moeten uitsluitend via de verdediging worden afgehandeld en gedocumenteerd. Een gestructureerde schadevergoeding heeft een positief effect op alternatieve afdoening en strafbepaling.

Uw voordelen met juridische ondersteuning

Een procedure wegens het in de steek laten van een gewonde behoort tot de ernstigere gevallen op het gebied van lichamelijk letsel. Dergelijke situaties ontstaan vaak uit shock, overweldiging of angst voor de gevolgen. Wat aanvankelijk lijkt op een spontane verkeerde reactie, kan ernstige juridische gevolgen hebben als een gewonde persoon zonder redelijke hulp wordt achtergelaten.

De juridische beoordeling hangt af van hoe herkenbaar de hulpbehoevendheid was, welke maatregelen mogelijk waren geweest en of het nalaten daadwerkelijk heeft bijgedragen aan de schade. Zelfs kleine verschillen in getuigenverklaringen, medische rapporten of digitaal bewijsmateriaal kunnen doorslaggevend zijn.

Vroegtijdige juridische vertegenwoordiging is daarom onmisbaar. Het helpt om het feitelijke verloop te reconstrueren, tijdig bewijsmateriaal veilig te stellen en onjuiste voorstellingen te corrigeren. Juist in stressvolle of onoverzichtelijke situaties is een verkeerde beoordeling van het gedrag snel mogelijk.

Ons advocatenkantoor

• onderzoekt of er daadwerkelijk sprake is van een strafbare plichtsverzuim of dat de hulpverlening niet redelijk of objectief onmogelijk was,
• analyseert politieverslagen, medische documenten en getuigenverklaringen op tegenstrijdigheden,
• begeleidt u door de gehele opsporings- en gerechtelijke procedure,
• ontwikkelt een verdedigingsstrategie die uw situatie realistisch en begrijpelijk weergeeft,
• en behartigt consequent uw rechten tegenover politie, openbaar ministerie en rechtbank.

Een ervaren strafrechtelijke verdediging zorgt ervoor dat schokreacties, verkeerde inschattingen of overbelasting niet overhaast als strafbaar verzuim worden beoordeeld. Zij zorgt ervoor dat uw gedrag in de juiste context wordt beoordeeld en dat de procedure eerlijk, objectief en rechtsstatelijk verloopt. Zo krijgt u een verdediging met duidelijke structuur, vaktechnische precisie en persoonlijke strategie, die op een rechtvaardige en evenwichtige uitkomst inwerkt.

Kies nu uw gewenste afspraak:Gratis eerste gesprek

FAQ – Veelgestelde vragen

Kies nu uw gewenste afspraak:Gratis eerste gesprek